Trái tim của kinh tế tư bản là thị trường - tức đấu trường nơi đó hàng hóa, dịch vụ, và tài nguyên được mua bán. Thị trường vận hành qua luật cung cầu và đòi hỏi cạnh tranh để hoạt động. Vì thế, thị trường khác với đổi chác đơn thuần, mà chỉ cần không quá hai người; thị trường cần ít nhất ba bên, để cạnh tranh xảy ra tối thiểu ở một bên.
Thị trường đa dạng về qui mô, từ chợ nông sản địa phương, với khoảng chục sạp hàng, hay khu mua sắm lớn với nhiều cửa hàng bán lẻ cạnh tranh để bán cùng mặt hàng, cho đến thị trường hàng hóa hay tiền tệ quốc tế, hoạt động trong thế giới ảo với mạng máy tính toàn cầu. Ngoài ra còn có thị trường lao động: chẳng hạn một số chính phủ kêu gọi các nhà đầu tư đến xây dựng nhà máy bằng cách nới lỏng hàng rào pháp quan và giảm bớt quyền lợi công nhân hơn các nước cạnh tranh.
Người chủ trương thị trường hoàn toàn tự do cho rằng đây là cách vận hành nền kinh tế hiệu quả nhất. Công ty nào không thể cung ứng hàng hóa và dịch vụ đủ tốt với giá thành mà người tiêu dùng yêu cầu thì sẽ bị dồn vào chân tường, trong khi đối thủ cạnh tranh hiệu quả hơn của họ thì phát đạt. Người chủ trương thị trường tự do khẳng định rằng điều này có lợi cho nhà sản xuất (kẻ tạo ra lợi nhuận) lẫn người tiêu dùng (người nhận được thứ họ muốn với giá họ sẵn sàng trả).
Các nhà phê bình thì chỉ ra nhiều hạn chế về tính hiệu quả của thị trường tự do. Chẳng hạn, luật cung cầu không nhất thiết đáp ứng được những nhu cầu xã hội như dịch vụ giao thông ở vùng sâu vùng xa, cũng chẳng ngăn được nhà sản xuất không gây ô nhiễm môi trường - và cũng chẳng ngăn được tình trạng của cải nằm trong tay một số ít cá nhân. Trong trường hợp đó, xã hội thường đồng thuận với hành động can thiệp của chính phủ ở mức độ nhất định, dưới dạng trợ giá, điều phối, và đánh thuế.
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Nguồn ảnh: http://www.dulichvietnam.com.vn/data/chonoi1.jpg
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét