Lý thuyết trò chơi bắt nguồn từ hai người Mỹ, John von Neumann và Oskar Morgenstern, trong sách Lý thuyết Trò chơi và Hành vi Kinh tế (1944). Ở đó, họ so sánh kinh tế với trò chơi mà người chơi tìm cách đoán nước đi của người kia. Từ đó lý thuyết trò chơi được triển khai trong nhiều lĩnh vực mà quyết định của bên tham gia có ảnh hưởng đến kết quả, từ chiến lược quân sự, chính trị, cho đến sinh học tiến hóa. Lý thuyết trò chơi cao cấp hơn lý thuyết xác suất kinh điển, nó quan tâm đến các yếu tố tâm lý học như tư lợi, trả giá, và lừa gạt.
Một trong những kịch bản nổi tiếng trong lý thuyết trò chơi là "thế khó xử của tù nhân". Ở kịch bản này, hai người bị kết án đã gây tội ác cùng bị thẩm vấn riêng biệt. Mỗi người được cho chọn lựa như nhau: hoặc thú tội hoặc im lặng. Họ được thông báo là nếu một người thú tội, mà người kia im lặng, thì người thú tội sẽ được trả tự do, còn người kia sẽ bị xử mười năm tù. Nếu cả hai cùng im lặng, mỗi người sẽ bị xử một năm tù. Nếu cả hai thú tội, mỗi người sẽ chịu án năm năm.
Về mặt toán học, chọn lựa tối ưu cho cả hai là im lặng. Tuy nhiên, lý thuyết trò chơi cho rằng do tính ích kỷ của con người nên cả hai đều thú tội, với hy vọng được trả tự do, thay vì gánh chịu rủi ro là người duy nhất giữ im lặng vì như vậy sẽ phải chịu mức xử tối đa. Vì vậy chọn lựa tối ưu không phải là chọn lựa hiển nhiên - cho dù nếu kịch bản này được lặp đi lặp lại nhiều lần, thì người tham gia có thể học được bài học là phải hợp tác.
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Ảnh: http://elleturnerwriter.files.wordpress.com/2012/07/2000px-prisoners_dilemma_embezzlement-svg.png
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét