Hai nhà tư tưởng người Đức Karl Marx (1818–83) và Friedrich Engels (1820–95), những nhà sáng lập chủ nghĩa cộng sản hiện đại, đã phát triển một diễn giải lịch sử gọi là chủ nghĩa duy vật biện chứng, cho rằng phát triển xã hội diễn tiến qua đấu tranh giai cấp, cuối cùng bị chi phối bởi những thay đổi trong phương thức sản xuất kinh tế vượt trội.
Trong thời phong kiến trung cổ, theo Marx, phương thức sản xuất chủ yếu là nông nghiệp, và quyền lực nằm trong tay giới quý tộc vì họ sở hữu đất đai. Với Cách mạng Công nghiệp ở thế kỷ mười tám và mười chín, nhà máy và hầm mỏ đã thay thế đất đai để trở thành nguồn của cải chính, và giai cấp tư sản đã thay thế tầng lớp quý tộc để trở thành giai cấp cầm quyền. Marx đã tiên đoán rằng giai đoạn kế tiếp sẽ đến khi giai cấp công nhân bị bóc lột đứng lên lật đổ chủ nghĩa tư bản để lập ra "chế độ chuyên chính vô sản". Điều này sẽ là cơ sở để đi đến chủ nghĩa cộng sản "hoàn thiện".
Trên thực tế, mọi thứ đã không diễn ra như thế. Marx đã tiên đoán rằng cách mạng sẽ diễn ra ở Đức, nơi công nghiệp hóa đã được thiết lập tốt và giai cấp vô sản chiếm số đông. Trái lại, Nga vẫn còn là xã hội phong kiến lạc hậu, chỉ bắt đầu công nghiệp hóa vào đầu thế kỷ hai mươi. Tuy nhiên, người lãnh đạo cách mạng Nga Vladimir Ilych Lenin (1870–1924) lại cho rằng chỉ cần một số nhỏ những nhà cách mạng nòng cốt là có thể khởi đầu cách mạng thành công - và đã tiến hành cách mạng năm 1917. Ở Trung Quốc, Mao Trạch Đông (1893–1976) đã vận dụng học thuyết Marx xa hơn bằng cách vận động tiềm năng làm cách mạng của đông đảo nông dân - chiến lược này cuối cùng đưa đến thắng lợi của người cộng sản vào năm 1949.
Mặc dù những tiên đoán của Marx đã thất bại, phương thức phân tích xã hội, chính trị, và kinh tế của ông tiếp tục có tầm ảnh hưởng đến nhiều trí thức. Tiếp cận của Marx đã có ích trong nhiều lĩnh vực, chẳng hạn khi xem xét đến cơ sở duy vật hay giai cấp của các hiện tượng văn hóa, hay những tác động tha hóa của xã hội công nghiệp hiện đại.
-- Hình: http://chip.choate.edu/bbcswebdav/institution/HPRSS/department/Thematic%20World%20History/A_Guide_to_the_20th_Century-May_30_2008/ca3e96bcee671ceebbd210da5f7d7171.png
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Bài được tập hợp tại Kiến thức phổ thông
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét