Kiến thức phổ thông: Nguyên nhân đầu tiên - First Cause

Các thuyết về nguyên nhân đầu tiên - một phương diện của quyết định luận - chủ trương rằng mọi sự kiện đều có nguyên nhân, nguyên nhân này lại được gây ra bởi một nguyên nhân khác, và cứ tiếp diễn ngược theo thời gian. Không muốn chấp nhận chuỗi nhân quả lùi về vô hạn, những thuyết này khẳng định rằng phải có một nguyên nhân đầu tiên hay tiên khởi.

Aristotle cho rằng vũ trụ luôn hiện hữu, vì vậy "động lực đầu tiên" hay "động lực bất di bất dịch" là thứ duy trì vũ trụ. Ông mô tả đặc điểm của động lực đầu tiên là điều tựa như tư duy thuần khiết. Nhà thần học thời trung cổ Thánh Thomas Aquinas, chịu ảnh hưởng bởi Aristotle, đã phát triển điều gọi là lý chứng vũ trụ luận về sự hiện hữu của Thượng Đế. Vũ trụ không thể hiện hữu nếu không có một nguyên nhân đầu tiên không do ai tạo ra, ông khẳng định nguyên nhân đầu tiên đó phải là Thượng Đế. Ngành vũ trụ học hiện đại cho rằng vũ trụ hình thành từ vụ nổ lớn Big Bang, vì vậy không cần đến một nguyên nhân đầu tiên siêu việt.

-- Chú thích trên ảnh: Aristotle [bên phải] và Plato trong bích họa (tranh vẽ trên tường) Trường phái Athens của danh họa Raphael.

-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Ảnh: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg