Thứ Năm, 12 tháng 12, 2013

Kiến thức phổ thông: Nhân bản - Human Nature

Câu hỏi rằng liệu có điều gọi là "nhân bản (bản chất con người)" hay không - và nếu có thì bản chất đó là gì - đã làm các nhà tư tưởng phải suy tư qua nhiều thế kỷ. Giáo lý Thiên Chúa giáo cho rằng từ khi sa ngã - lúc Adam và Eve bị trục xuất khỏi Vườn Địa đàng do bất tuân Thượng Đế - ai sinh ra đều phạm "tội tổ tông". Theo quan điểm này, con người vốn tội lỗi, và sự cứu rỗi chỉ có thể nếu kết hợp nhiều biện pháp khác nhau (tùy thuộc vào tội lỗi nào) như đọc kinh cầu nguyện, làm việc thiện, và trên hết là đức tin.

Triết gia người Anh Thomas Hobbes (1588–1679) có quan điểm về nhân bản tương tự, ông cho rằng ban đầu đời người là "thô tục, hung bạo, và ngắn ngủi". Ông quan niệm là chỉ có một xã hội trật tự nghiêm ngặt do một nhà lãnh đạo toàn quyền mới có thể giúp con người thoát khỏi "mối đe dọa thường trực của cái chết do bạo động gây ra".

Đến tận hôm nay, những chính trị gia bảo thủ có xu hướng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của quyền lực, sự phân chia thứ bậc, và phủ nhận nỗ lực cải thiện số phận người nghèo. Họ cho rằng nỗ lực "kỹ nghệ xã hội" rồi sẽ thất bại vì bản chất con người là lười biếng và ích kỷ.

Ở thế kỷ mười tám, triết gia người Pháp Jean-Jacques Rousseau (1712–78)  lại có quan điểm nhân bản trái ngược, ông cho rằng bản chất con người là "hoang sơ cao quý", và tự tính tốt đẹp đó chỉ bị xã hội làm hỏng.

Một thế hệ sau Hobbes, triết gia người Anh khác, John Locke,  lại phủ nhận sự hiện hữu của điều gọi là nhân bản, ông cho rằng con người sinh ra như tờ giấy trắng. Họ được nhào nặn bởi môi trường và giáo dục, từ đó ông đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của giáo dục. Các nhà tư tưởng chính trị cánh tả - tức những nhà xã hội chủ nghĩa, cộng sản, và vô chính phủ - nói chung đồng thuận với quan điểm này, họ cho rằng nếu xã hội được sắp đặt đúng, con người sẽ hành xử tốt, hợp tác với nhau một cách vị tha, và sẽ có hạnh phúc. Đây là phương diện chính trị của cuộc tranh luận giữa tự tính và tác động môi trường.

-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Nguồn ảnh: http://i460.photobucket.com/albums/qq326/selotepppp/Pa%20tako%20pictures/AdamEva.jpg

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét