Kiến thức phổ thông: Chính phủ - Government

Chính phủ là thể chế nhằm kiểm soát cá nhân và xã hội ở mức tổng thể, thường bên trong khuôn khổ của một quốc gia. Chính phủ thường thực hiện điều này bằng việc công bố và áp dụng luật pháp.

Hầu như mọi quốc gia hiện đại đều có một dạng thể chế nào đó - tức một bộ luật định nghĩa và hạn chế quyền lực của chính phủ đó, đồng thời phác thảo các quyền của từng cá nhân. Hiệu quả của những kiểm tra xem quyền lực chính phủ có vô hạn hay không thì vô chừng; thường có thể uốn nắn, ít ra về ý niệm, thông qua tòa án.

Có nhiều cách phân loại chính phủ. Thời Hy Lạp cổ đại, Aristotle đưa ra năm kiểu: quân chủ (monarchy, nghĩa đen là "cai trị bởi một người", nhưng phục vụ lợi ích của nhiều người); chuyên chế (tyranny, cá nhân cai trị vì lợi ích của chính cá nhân đó); quý tộc (aristocracy, nghĩa đen là "cai trị bởi người tài nhất", theo Aristotle, được tuyển chọn trên cơ sở đức hạnh, phục vụ lợi ích của nhiều người); chính thể đầu sỏ (oligarchy, nghĩa đen là "cai trị bởi vài người", được chọn trên cơ sở giàu có, phục vụ lợi ích cho bản thân họ); và dân chủ (democracy, nghĩa đen là "cai trị bởi nhân dân").

Trên thế giới vẫn còn nhiều chính phủ chuyên chế dưới dạng những nhà độc tài có và không có bầu cử, đồng thời chính thể đầu sỏ không chính thức vẫn còn cai trị ở một số nước. Phiên bản hiện đại của chính phủ quý tộc là hình thức đãi ngộ nhân tài - tức những người tài giỏi nhất nắm quyền. Hình thức này có thể áp dụng cho cả công chức chứ không riêng cho các chính trị gia được bầu lên.Ta có thể thêm chính trị thần quyền vào danh sách của Aristotle, nghĩa đen là "cai quản bởi Thượng Đế", ám chỉ một quốc gia - chẳng hạn Afghanistan dưới thời Taliban - trong đó các lãnh tụ tôn giáo đóng vai trò nổi bật.

Ngày nay, nơi nào quân chủ còn tồn tại, hầu như đó chỉ là biểu tượng lễ nghi. Dân chủ (ít ra trên danh nghĩa) hiện nay là hình thức phổ biến nhất trên toàn thế giới, và hầu hết các quốc gia đều là cộng hòa, đứng đầu nhà nước là một tổng thống được bầu lên, không phải là một quốc vương.

-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Nguồn ảnh: http://home.earthlink.net/~kingsidebishop/sitebuildercontent/sitebuilderpictures/cartoon.gif