Chủ nghĩa tư bản được phát triển vào thời Cách mạng Công nghiệp ở các thế kỷ mười tám và mười chín. Trước đó, cạnh tranh thường bị hạn chế - chẳng hạn, quyền thương mại hay sản xuất một số mặt hàng thường trao cho vua chúa, đưa đến nhiều độc quyền kém hiệu quả. Tình trạng này đã bị Adam Smith chỉ trích. Tác giả tác phẩm Thịnh vượng của các Quốc gia đã lập luận rằng nếu mọi cá nhân tự do theo đuổi lợi ích kinh tế bản thân, thì tác động tổng thể sẽ có lợi cho toàn xã hội.
Sau Smith, các nhà bảo vệ chủ nghĩa tư bản lý luận rằng đây là hệ thống kinh tế hiệu quả nhất, vì cạnh tranh buộc nhà sản xuất phải hạ giá thành và nâng cao chất lượng, như vậy người tiêu dùng được hưởng lợi. Họ còn lý luận rằng chỉ có nhà tư bản mới cần được đề cao, vì họ đã chấp nhận rủi ro khi đầu tư vốn kinh doanh.
Các nhà phản biện lại khẳng định rằng công nhân trong hệ thống tư bản chủ nghĩa cũng chịu rủi ro tương tự nhà tư bản, vì họ sẽ mất sinh kế nếu công ty thuê mướn họ bị phá sản. Các nhà phản biện còn cho rằng mục đích tất yếu của một công ty trong hệ thống tư bản chủ nghĩa là phải cạnh tranh sao cho đối thủ bị loại khỏi cuộc chơi, và như vậy họ sẽ nắm thế độc quyền, từ đó tùy thích định giá sản phẩm và bỏ mặc chất lượng. Để ngăn chặn điều này, nhiều quốc gia có luật chống độc quyền - và thật ra còn nhiều luật khác hạn chế tự do kinh tế vì sự tốt đẹp của toàn xã hội.
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Nguồn ảnh: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/02/Graphic_depiction_of_capitalism.png
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét