Kiến thức phổ thông: Tri giác và cảm giác - Perception and Sensation

Ta thường phân biệt giữa cảm giác và tri giác. Cảm giác là quá trình qua đó các giác quan của ta - như nhìn, nghe, sờ, ngửi, và nếm - ghi nhận các dữ kiện nhập từ thế giới bên ngoài rồi gửi chúng về não. Tri giác là cách ta nhận thức hay trải nghiệm các dữ kiện nhập do cảm giác cung cấp và cần một mức độ diễn giải nhất định, thường dựa trên các kinh nghiệm trước đó và bản đồ tâm (mental map), nhờ đó giúp ta hiểu được thế giới.

Để minh họa sự khác biệt giữa cảm giác và tri giác, hãy lấy ví dụ về bé sơ sinh. Đôi mắt bé ghi nhận dữ kiện như người lớn, tức cùng cảm giác, nhưng do không hiểu được điều đang thấy, tri giác của bé hoàn toàn khác biệt. Nhờ kinh nghiệm, tri giác giúp ta tiên đoán - chẳng hạn, để đinh ninh rằng toàn bộ đối tượng đang hiện diện, ta chỉ cần thấy được một phần của đối tượng đó. Khả năng này có thể khiến ta sai lầm, chẳng hạn trường hợp ảo giác.

* Ghi chú trên ảnh: Hầu hết mọi người đều nhận thức hình vẽ đơn giản này là một cô gái trẻ đẹp hay một cụ già xấu xí. Dù cho hình nào được nhận thức trước, nó lập tức bị thay thế bởi cái kia.

-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Toàn bộ kiến thức phổ thông được tập hợp tại http://cstmind.blogspot.com/p/kien.html
-- Nguồn ảnh: http://www.ilchi.com/wp-content/uploads/2010/11/dames.gif