Mặc dù chẳng có danh sách phân loại cơ bản nào được nhiều triết gia thừa nhận rộng rãi, nói chung thì họ đồng ý rằng sẽ mắc lỗi khi trình bày điều gì thuộc một phân loại như thể nó thuộc về một phân loại khác, hay gán cho một thứ thuộc phân loại này một thuộc tính mà chỉ có thể thuộc về một phân loại khác. Chẳng hạn, sẽ vô nghĩa nếu cho rằng mùi vị thuộc loại âm nhạc, hay cảm xúc thuộc loại đất đá - dĩ nhiên trừ phi điều đó có tính ẩn dụ. Suy cho cùng, thơ văn chứa đầy ngôn ngữ hình tượng mà sẽ vô nghĩa theo nghĩa đen. Chúng ta ai cũng hiểu Wordsworth ngụ ý gì khi viết "Tim tôi nhảy ra ngoài khi thấy cầu vồng xuất hiện trên bầu trời," mặc dù ta biết rằng tim ông vẫn nằm yên trong lồng ngực.
Bỏ qua yếu tố thơ văn, nhiều vấn đề và khó khăn hiển nhiên trong tranh luận trí tuệ có thể bị phê phán là đã mắc lỗi phân loại. Khái niệm này được triết gia người Anh Gilbert Ryle giới thiệu trong tác phẩm Khái niệm về Tâm thức (1949). Ở đó, Rye đưa ra ví dụ về một vị khách đến thăm đại học Oxford. Ông được đưa đi tham quan các khoa, thư viện, ..., sau đó ông hỏi "Nhưng trường đại học thì ở đâu?"
Rồi Rye chỉ trích tiính đối ngẫu của René Descartes - trong đó thân và tâm được xem là hai chất liệu khác nhau, một bên là vật chất, bên kia phi vật chất - là một lỗi phân loại. Rye tranh luận rằng sẽ mắc lỗi nếu gán nhãn "chất liệu" vào tâm thức. Ông khẳng định rằng tâm thức chẳng qua là hành vi thông minh của thân.
-- Hình: http://www.press.uchicago.edu/dms/ucp/books/jacket/0226/73/0226732959.gif
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Bài được tập hợp tại Kiến thức phổ thông
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét