Kinh tế học căn bản: Kinh tế học trong thực tế: Nước giàu, nước nghèo

KINH TẾ HỌC CĂN BẢN

CHƯƠNG 2: CÁC MÔ HÌNH KINH TẾ: TƯƠNG NHƯỢNG VÀ THƯƠNG MẠI (TIẾP THEO)

KINH TẾ HỌC TRONG THỰC TẾ: NƯỚC GIÀU, NƯỚC NGHÈO

Hãy thử cởi bỏ quần áo - dĩ nhiên tại thời điểm thích hợp và ở nơi thích hợp - rồi nhìn vào nhãn bên trong để biết chúng được sản xuất ở đâu. Đa phần, nếu không phải hầu hết, quần áo ở Hoa Kỳ được sản xuất ở nước ngoài, ở một nước nghèo hơn Hoa Kỳ rất nhiều - chẳng hạn ở El Salvador, Sri Lanka, hay Bangladesh.

Tại sao những nước này lại nghèo hơn Hoa Kỳ rất nhiều? Lý do trực tiếp là nền kinh tế của họ có năng suất thấp hơn rất nhiều - với số lượng tài nguyên đã cho, các nước này không thể sản xuất nhiều như Hoa Kỳ hay như những nước giàu có khác. Tại sao các nước có khác biệt lớn về năng suất là một câu hỏi sâu sắc - thật vậy, đây là một trong những câu hỏi chính làm bận tâm các nhà kinh tế. Nhưng dù sao đi nữa, khác biệt về năng suất là có thực.

Nhưng nếu nền kinh tế của những nước này có năng suất quá thấp so với Hoa Kỳ, làm sao mà họ lại sản xuất được nhiều quần áo đến như vậy? Tại sao Hoa Kỳ không tự sản xuất quần áo?

Câu trả lời là "lợi thế so sánh." Mọi nền công nghiệp ở Bangladesh đều có năng xuất rất thấp so với nền công nghiệp tương ứng ở Hoa Kỳ. Nhưng khác biệt về năng xuất giữa nước giàu và nước nghèo thay đổi theo hàng hóa; có sự khác biệt rất lớn trong sản xuất hàng hóa phức tạp như máy bay nhưng không lớn như thế trong sản xuất các hàng hóa đơn giản hơn, chẳng hạn quần áo. Vì vậy vị thế của Bangladesh về sản xuất quần áo thì tương tự vị thế của Embraer về sản xuất máy bay nhỏ: không tốt bằng Boeing, nhưng thứ mà Embraer làm ra thì tốt về phương diện so sánh.

Bangladesh, dù bất lợi tuyệt đối khi so sánh với Hoa Kỳ hầu như về mọi thứ, có lợi thế so sánh trong sản xuất quần áo. Điều này nghĩa là cả Hoa Kỳ và Bangladesh có thể tiêu thụ nhiều hơn vì họ chuyên sản xuất những thứ khác nhau, Bangladesh cung cấp quần áo cho Hoa Kỳ còn Hoa Kỳ thí cung cấp cho Bangladesh những hàng hóa phức tạp hơn.

(Còn tiếp)

-- Hình: Mặc dù có năng suất thấp hơn công nhân Hoa Kỳ, công nhân Bangladesh có lợi thế so sánh trong sản xuất quần áo.
-- Nguồn: Paul Krugman (Nobel kinh tế 2008), Robin Wells, Kathryn Graddy (2014) Kinh tế học căn bản, xuất bản lần ba.
-- Bài được tập hợp tại Kinh tế học căn bản