Thứ Năm, 10 tháng 7, 2014

Kiến thức phổ thông: Nghịch lý - Paradoxes

Nghịch lý, được các triết gia để lại, là những khẳng định tự mâu thuẫn một cách hiển nhiên nhằm chỉ ra sự không phù hợp nào đó trong việc dùng ngôn ngữ hay cách tư duy của ta, chẳng hạn nghịch lý Achilles (xem bài Quyết định luận) hay nghịch lý người dối trá (xem bài Chân lý).

Một trong những nghịch lý thách thức nhất là nghịch lý đụn cát từ thời Hy Lạp cổ đại (tương tự như các nghịch lý được đề cập ở trên). Nghịch lý này chỉ ra rằng một hạt cát không thể tạo nên đụn cát, và nếu một hạt không thể, thì hai, ba, hay bốn hạt cũng không thể. Vậy tại điểm nào mà việc bỏ thêm một hạt cát vào tập hợp cát của ta sẽ tạo nên một đụn cát? Nghịch lý đụn cát liên can đến nhiều vấn đề, chẳng hạn trong tranh luận về phá thai: tại điểm nào thì bào thai, đầu tiên chỉ là một vài tế bào, trở thành một con người? Kiểu nghịch lý này dạy ta về bản chất của thể liên tục, nơi không có điểm xác định đơn nhất để vật này trở thành vật khác.


-- Hình: Một biến thể của nghịch lý đụn cát là tại điểm nào thì việc rụng đi một tí tóc sẽ làm người ta bị hói?
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Bài được tập hợp tại Kiến thức phổ thông

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét