Thứ Tư, 16 tháng 7, 2014

Kiến thức phổ thông: Ngôn ngữ và ý nghĩa - Language and Meaning

Một trong những mạch quan trọng nhất của triết học hiện đại là triết học ngôn ngữ. Rất nhiều nỗ lực được bỏ ra để làm sáng tỏ bản chất ngôn ngữ và làm thế nào để ta thật sự dùng nó. Kết quả là nhiều lý thuyết mà các triết gia đưa ra trong quá khứ được chứng minh là đã nảy sinh từ những hiểu sai về cách ngôn ngữ vận hành.

Về truyền thống, các triết gia giả định rằng ý nghĩa của một từ đơn giản là "sự tham chiếu" của nó, tức điều mà nó đại diện. Giả định này đúng trong nhiều trường hợp nhưng trở nên có vấn đề khi ta giải quyết những điều không hiện hữu. Vì ta có từ "ma quỷ," không cần suy diễn rằng đó là thực. Đây chính là bẫy khiến Plato tin rằng các thuật ngữ tổng quát như "ngựa," "hình tròn," hay "tốt" thật ra là những Dạng thức trừu tượng, phi vật chất.

Đến cuối thế kỷ mười chín, triết gia Đức Gottlob Frege (1848–1925) đề nghị rằng một từ vừa có một "cảm nhận" cũng như một tham chiếu. Các từ khác nhau có thể có cùng tham chiếu nhưng có cảm nhận khác nhau: chẳng hạn, hai cái tên Elton John và Reginald Dwight cùng tham chiếu đến một người, nhưng tên đầu là một nhân vật danh tiếng còn tên sau là một cá nhân riêng tư. Sau này những người theo chủ nghĩa thực chứng logic cương quyết cho rằng chỉ có các phát biểu có thể kiểm chứng được - hoặc qua kiểm tra thực nghiệm hoặc nhờ định nghĩa từ và cấu trúc văn phạm - mới có nghĩa.

Triết gia Áo có tầm ảnh hưởng lớn lao Ludwig Wittgenstein (1889–1951) đã phát triển một tiếp cận rất khác, ông cho rằng ý nghĩa của một từ ngữ phụ thuộc vào việc sử dụng của nó - nói cách khác, vào qui ước xã hội. Con người chơi "trò chơi ngôn ngữ" trong những ngữ cảnh khác nhau: chẳng hạn, một phát biểu có nghĩa trong một bài thơ có thể vô nghĩa trong ngữ cảnh của một báo cáo khoa học. Cách tiếp cận ngôn ngữ và ý nghĩa của Wittgenstein đã gây ảnh hưởng to lớn đến lĩnh vực triết học.


-- Hình: https://c2.staticflickr.com/8/7070/6886956625_b1b038981f_z.jpg
-- Nguồn: Ian Crofton (2013) Tóm lược các tư tưởng lớn: 200 khái niệm làm thay đổi thế giới được diễn giải tức thì, Quercus.
-- Bài được tập hợp tại Kiến thức phổ thông

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét